Advies over hulp aan kiezers in het stemlokaal
De Kiesraad adviseert de Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, mw. Bijleveld-Schouten, de Kieswet niet te veranderen over het verlenen van hulp aan kiezers in het stemlokaal. Wel adviseert de Kiesraad om in het stemlokaal voorzieningen te treffen voor analfabeten zodat ook zij hun stem kunnen uitbrengen. En tot slot adviseert de Kiesraad gemeenten terughoudend te zijn met het benoemen van leden van een stembureau die zelf ook kandidaat zijn bij de verkiezing. Om verschillende redenen kunnen kiezers moeite hebben met het uitbrengen van hun stem door een stembiljet in te vullen of een stemmachine te bedienen. In de Kieswet is geregeld dat een kiezer met een lichamelijke beperking kan worden geholpen bij het uitbrengen van zijn stem door een stembureaulid of door iemand die hij zelf aanwijst.
Het advies van de Kiesraad gaat in op het verlenen van bijstand aan mensen met een verstandelijke beperking, (functioneel) analfabeten en mensen die de Nederlandse taal niet of onvoldoende beheersen. De Kiesraad adviseert om de Kieswet op dit punt niet te wijzigen. De Raad vindt dat voor alle kiezers het uitgangspunt gehandhaafd moet worden dat zij zelfstandig in staat moeten zijn om hun wil te bepalen: kunnen zij dat niet, dan worden zij niet geacht het kiesrecht uit te oefenen. De Kiesraad vindt het gevaar van ongewenste beïnvloeding bij het wèl toestaan van het helpen van kiezers, bovendien zwaar wegen. De Kiesraad voorziet problemen als het stembureau in de praktijk moet beoordelen of iemand wel of niet in staat is om zelfstandig zijn wil te bepalen en of hulp in het stemhokje is toegestaan. Voor deze groepen kiezers blijft de mogelijkheid bestaan om bij volmacht te stemmen. Verder vindt de Kiesraad het wenselijk dat er in de toekomst in iedere gemeente tenminste één stemlokaal komt met een stemmachine met een audiofunctie, zodat bijvoorbeeld analfabeten wel zelfstandig kunnen stemmen.
Bijstand door leden van het stembureau
Tenslotte is gekeken naar de vraag of ieder stembureaulid (gevraagd) bijstand mag verlenen, ook als hij tevens kandidaat is bij de verkiezingen. De Kiesraad adviseert gemeenten om bij de benoeming van stembureauleden rekening te houden met het belang van neutrale en objectieve stembureauleden. De Kiesraad zal de praktijk op dit punt de komende jaren nauwlettend volgen en evalueren.