Advies Kiesraad over wetsvoorstel wijzigingen Kieswet
In 2014 vinden de eerstvolgende reguliere verkiezingen plaats (gemeenteraadsverkiezingen). De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties wil voor die tijd een aantal zaken in het verkiezingsproces verbeteren en heeft daarom een aantal wijzigingen van de Kieswet in een wetvoorstel opgenomen. De Kiesraad had liever gezien dat de Kieswet integraal onder de loep was genomen en mist bovendien een paar zaken in het wetsvoorstel, zoals de ontwikkeling van het elektronisch tellen en een nieuwe regeling voor hertellingen. Met de ontwikkeling hiervan is vaart geboden.
Eisen stembureauleden
De afgelopen jaren is er steeds meer aandacht gekomen voor een goede opleiding van stembureauleden. De Kiesraad stelt vast dat de minister dit nu wettelijk wil vastleggen, maar vindt dat dit op het niveau van de Kieswet moet gebeuren en niet in lagere regelgeving. Verder wil de Kiesraad de verantwoordelijkheid voor de opleiding primair bij de gemeenten leggen, en niet bij BZK.
Centrale kandidaatstelling
Partijen die aan Tweede Kamerverkiezingen deelnemen leveren voortaan hun kandidatenlijsten in bij de Kiesraad (‘centrale kandidaatstelling’). Het is dus niet meer nodig om lijsten in de verschillende kieskringen in te dienen. De Kiesraad had dit al eerder geadviseerd.
Stemmen vanuit het buitenland
Kiezers die in het buitenland wonen, moeten zich eerst als kiezer registreren om hun stem uit te brengen. Het nieuwe wetsvoorstel voorziet in elektronische indiening van het registratieverzoek. De Kiesraad wijst er op dat dit nu feitelijk al kan. Elektronische verzending van stukken is mogelijk, stelt de Kiesraad, tenzij hierop expliciet een uitzondering wordt gemaakt in de Kieswet.
Waarnemers
In 1998 nodigde Nederland, als eerste westerse land, buitenlandse waarnemers uit om de Tweede Kamerverkiezingen te volgen. Bij de laatste twee Tweede Kamerverkiezingen hebben waarnemersmissies van de OVSE Nederland bezocht en hierover gerapporteerd. Het wetsontwerp introduceert het idee van de nationale waarnemers. De Kiesraad ziet hierin geen toegevoegde waarde. Kiezers hebben immers al de mogelijkheid om getuige te zijn van het verkiezingsproces (stemmen en tellen ervan).
Caribische landen binnen het koninkrijk
Kiesgerechtigde inwoners van Aruba, Curaçao en Sint Maarten kunnen stemmen voor de verkiezingen voor het Europees parlement. In dat geval moeten zij zich wel eerst registreren als kiezer. Het wetsvoorstel regelt dat dit kan bij de vertegenwoordigers van Nederland aldaar. Om het risico van dubbele registratie uit te sluiten, is de Kiesraad van mening dat deze kiezers niet ook nog de mogelijkheid moeten hebben om zich bij de gemeente den Haag te laten registreren.
Overige onderwerpen
De Kiesraad gaat in zijn advies in op nog enkele andere onderdelen uit het wetsontwerp. Dat zijn zaken als het vernietigen van stembiljetten en andere stukken na de verkiezingen, eisen aan software om de verkiezingsuitslag te berekenen, openbaarmaking van processen-verbaal van stembureaus en het aanpassen van verkiezingsdata.