Kiesraad voorstander van elektronische apparatuur bij stemmen en tellen
De Kiesraad onderschrijft de conclusie van de Commissie-Van Beek dat het verkiezingsproces gebaat is bij de inzet van elektronische apparatuur voor het stemmen en tellen van de stemmen. Het door de Commissie voorgestelde stemsysteem – stemprinter en –teller – heeft ook de voorkeur van de Kiesraad. Wel plaatst de Raad kanttekeningen bij enkele eisen die de Commissie aan haar voorkeursvariant stelt.
In het rapport weegt de Commissie voor- en nadelen van een viertal modellen voor het stem- en telproces tegen elkaar af. De Kiesraad benadrukt dat aan alle varianten van stemmen en tellen risico’s zijn verbonden. Bij een keuze voor een van de varianten moet dan ook niet alleen een afweging moeten worden gemaakt tussen de voor- en nadelen, maar moet ook de aanvaardbaarheid van restrisico’s worden beoordeeld.
De voorkeur van de Kiesraad gaat, met de Commissie, uit naar de combinatie van een stemmenprinter en stemmenteller (model 2 in het rapport). Invoering van model 1 – de stemcomputer – acht de Raad op dit moment niet haalbaar vanwege tekortschietende transparantie voor de kiezer en door ICT-beveiligingsdeskundigen aangegeven risico’s.
Model 2 heeft als voordeel dat het de betrouwbaarheid en de snelheid van het stemproces bevordert. Bovendien komt het de toegankelijkheid van het stemproces ten goede. In de apparatuur kunnen namelijk voorzieningen voor blinden, slechtzienden en slechthorenden worden aangebracht waardoor een grote groep kiezers met een fysieke beperking zelfstandig kan stemmen. Model 3 – uitsluitend elektronisch tellen in combinatie met een nieuw model stembiljet – ziet de Raad als een aanvaardbare terugvaloptie voor het geval model 2 niet haalbaar is.
Kanttekeningen
De Raad bepleit het stellen van reële eisen, waarbij ook een vergelijking wordt gemaakt met de risico’s van het bestaande systeem.
De Kiesraad vraagt zich af of de kosten en inspanningen die de voorgestelde maatregelen tegen de zogenoemde compromitterende straling meebrengen opwegen tegen de effectiviteit van de maatregelen en de omvang van de risico’s. De Raad heeft ook zijn twijfels bij de praktische uitvoering van de door de Commissie voorgestelde maatregelen tegen de straling.
De Kiesraad voelt er niet voor om voortaan in alle stembureaus standaard een controletelling uit te voeren om te zien of de apparatuur goed heeft gewerkt. Dergelijke tellingen moeten in de ogen van de Raad alleen worden uitgevoerd als een ernstig vermoeden bestaat dat zich bij het tellen van de stemmen ongeoorloofde omstandigheden hebben voorgedaan, die van invloed kunnen zijn op de zetelverdeling.
De Kiesraad wijst op de centrale rol die gemeenten vervullen in het verkiezingsproces. De door de Commissie bepleite rol van een centrale beheersorganisatie voor de in te zetten apparatuur moet in de ogen van de Kiesraad ondersteunend zijn aan die rol van de gemeenten. De Raad is voorstander van permanente, beveiligde opslag van apparatuur bij (een aantal) gemeenten. De Commissie stelt voor de apparatuur af te nemen bij één leverancier. De Kiesraad wijst op het belang van maatregelen om een te grote mate van afhankelijkheid te voorkomen.