Ronselen van volmachtstemmen

Nieuwsbericht | 18-03-2014 | 14:07

Onder ronselen van volmachten verstaat de Kieswet het stelselmatig aanspreken of anderszins persoonlijk benaderen van kiezers om hen een onderhandse volmacht af te laten geven. Dit is in strijd met het uitgangspunt dat het initiatief tot het verzoek om bij volmacht te stemmen en de keuze van de gemachtigde bij de kiezer ligt. De volmachtregeling is bedoeld om kiezers die zelf niet in staat zijn in persoon aan een verkiezing deel te nemen, maar toch hun stem willen uitbrengen, in de gelegenheid te stellen hun stem te laten uitbrengen door een door hen aangewezen gemachtigde.

Wat mag een politieke partij of individuele kandidaat doen?

Een politieke partij (of een individuele kandidaat) mag helpen - bemiddelen - bij het vinden van een gemachtigde. Dat is handig voor een kiezer die zijn stem niet verloren wil laten gaan, maar zelf niemand kent of voldoende vertrouwt om als gemachtigde te fungeren. Vervolgens zal er contact tot stand moeten komen tussen de volmachtgever en de potentiële gemachtigde. Indien de volmachtgever akkoord gaat met de door de partij voorgestelde persoon, kunnen de volmachtgever en de gemachtigde de volmachtverlening regelen. De volmachtverlener zal de achterzijde van de stempas moeten invullen, beiden moeten ondertekenen en de volmachtgever zal dan nog een kopie van zijn ID-bewijs aan de gemachtigde moeten meegeven. Daarmee is de volmachtverlening volledig.  

Wat kan het stembureau doen met eventuele ronselpraktijken?

Het stembureau heeft niet tot taak om onderzoek te doen naar de totstandkoming van de volmachtverlening. Het stembureau beperkt zich tot de vraag of het volmachtbewijs correct en volledig is ingevuld. De enige reden voor het stembureau om een volmachtbewijs te weigeren, is als het volmachtbewijs niet volledig is ingevuld en/of dit alsnog in het stemlokaal gebeurt. Als een stembureau aanwijzingen heeft dat er mogelijk iets niet in orde is met een volmachtstem, dan kan het daarvan aantekening maken in het proces-verbaal. Een aanwijzing kan zijn dat de handtekening van de volmachtgever niet lijkt op de handtekening op zijn identiteitsbewijs. Of dat blijkt dat hetzelfde handschrift (of dezelfde handtekening) voorkomt op meerdere stempassen. Zeker in een dergelijk geval is het stellen van de vraag naar het contact tussen de gemachtigde en de volmachtgever een alleszins redelijke. Benadrukt moet worden dat, zelfs in het geval dat blijkt dat er geen enkel contact is geweest tussen de volmachtgever en de gemachtigde, die omstandigheid volgens de Kieswet geen reden mag vormen voor het weigeren van de volmacht. Wèl kan ook hierover een opmerking worden gemaakt in het proces-verbaal.

Toezicht op gemeenteraadsverkiezingen

In tegenstelling tot sommige andere landen kent ons land niet één toezichthoudend orgaan met betrekking tot verkiezingen. Gemeenten benoemen stembureauleden, kiezen locaties voor de stembureaus, verzenden de stempassen, verspreiden de kandidatenlijsten huis-aan-huis en laten de stembiljetten drukken. Bij gemeenteraadsverkiezingen toetsen de gemeenteraden of de nieuw benoemde leden voldoen aan de vereisten om gemeenteraadslid te worden. Dat gebeurt in het kader van het geloofsbrievenonderzoek, waarbij ook de juistheid van de uitslag en de geldigheid van de verkiezing aan de orde komen.

Rol Kiesraad

De Kiesraad staat gemeenten en (lokale) partijen als informatiepunt ter zijde bij de uitvoering van de Kieswet. De Raad adviseert gemeenten om bij een ernstig vermoeden van het ronselen van volmachtstemmen aangifte te doen bij het Openbaar Ministerie.

Vragen kunnen telefonisch of per e-mail worden gesteld aan het Informatiepunt Verkiezingen via 070 - 426 7329 of informatiepunt@kiesraad.nl.