Rapportage eerste waarnemingsmissie Raad van Europa gemeenteraadsverkiezingen
Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 19 maart 2014 heeft Nederland voor het eerst een waarnemersmissie ontvangen van de Raad van Europa (Congres van Lokale en Regionale Overheden). Het Congres was onder de indruk van de transparantie, openheid en alomvattendheid van het verkiezingsproces in Nederland: “The delegation was impressed by the quality of information available to voters, both online and in print, about how and where to vote; who was standing for election and the responsibilities of those concerned with electoral management.” Wel vraagt het in zijn rapportage onder meer aandacht voor het ontbreken van regelgeving over partij- en campagnefinanciering en verbetering van het tellen van de stemmen.
Het viel waarnemers van het Congres van Lokale en Regionale Overheden op dat het tellen van de stemmen volledig transparant gebeurde, dat stembureauleden hun rol hierbij goed wisten en dat iedereen die dat wilde de stemopneming kon bijwonen. Het handmatig tellen van de soms omvangrijke stembiljetten werd door hen echter gezien als een lastig en langdurig proces. Het Congres adviseert daarom het telproces te verbeteren en deelt het standpunt van de Kiesraad dat een veilig elektronisch systeem het telproces kan versnellen en vereenvoudigen. Het debat over mogelijke herintroductie van elektronisch stemmen en tellen in Nederland wordt met grote interesse gevolgd.
Stemmen bij volmacht
Nederland heeft een lange traditie in het stemmen bij volmacht. Het Congres benadrukt in zijn rapportage dat het risico op fraude hierbij in de gaten gehouden moet worden, ook al is het omkopen van kiezers op dit moment geen issue in Nederland. Ook wordt de Nederlandse regering uitgenodigd om alternatieven als het vervroegd stemmen per post of het stemmen via internet te overwegen.
Politieke partijen
Het Congres mist in Nederland beperkingen voor de sponsoring van partijen en regelgeving over partij- en campagnefinanciering, maar heeft begrepen dat regelgeving binnen 2 jaar wordt verwacht. Daarnaast vond het Congres het grote aantal deelnemende politieke partijen bij de gemeenteraadsverkiezingen opvallend en suggereert daarom in zijn rapportage aanvullende regelgeving rond het oprichten van partijen en introductie van een kiesdrempel.
Waarnemersteam
De waarnemingmissie van het Congres van Lokale en Regionale Overheden vond plaats van 16 tot 20 maart 2014 en omvatte 13 leden van 12 Europese lidstaten. Op de verkiezingsdag observeerden 6 teams het verkiezingsproces in meer dan 100 stembureaus.