Advies over initiatiefwetsvoorstel experimenten met elektronische hulpmiddelen
Met het initiatiefwetsvoorstel ‘Tijdelijke experimentenwet elektronische voorzieningen bij verkiezingen’ wordt een eerste stap gezet om gedurende 5 jaar experimenten te houden met elektronische stemprinters en/of stemmentellers bij de stemming en het tellen van de stemmen. Het initiatiefwetsvoorstel van Kamerlid Taverne sluit aan bij het eindrapport van de Commissie-Van Beek dat de mogelijke inzet van deze elektronische hulpmiddelen beschrijft. De Kiesraad is van mening dat de ruimte om te experimenteren in het verkiezingsproces beperkt is. Zo moeten de nieuwe elektronische methoden uiteraard geen risico’s opleveren bij de vaststelling van de uitslag. Hij adviseert dan ook voldoende tijd uit te trekken om experimenten voor te bereiden. Er is tijd nodig voor onderzoek naar nieuwe technieken en het maken van regelgeving, maar ook voor de implementatie daarvan en voor voorlichting.
De Kiesraad heeft in het verleden vaker gepleit voor een verkenning van de mogelijkheden die elektronische hulpmiddelen bieden bij het tellen van de stemmen. Minister Plasterk heeft in 2015 een Deskundigengroep Elektronisch stemmen en tellen in het stemlokaal ingesteld die specificaties voor elektronische stemprinters en/of stemmentellers moet opstellen en die moet nagaan of er een breed draagvlak is voor de inzet ervan. Naar verwachting presenteert de Deskundigengroep binnenkort haar bevindingen. Afhankelijk van die resultaten kunnen experimenten op termijn een logische vervolgstap zijn. Dit initiatiefwetsvoorstel biedt een raamwerk voor deze experimenten.
Uitwerking randvoorwaarden experiment
Om daadwerkelijk een experiment met elektronische hulpmiddelen bij verkiezingen te kunnen houden, moeten de benodigde regels verder uitgewerkt worden. De Raad wacht de uitwerking van het beoogde experiment af, voordat hij op de meer inhoudelijke aspecten daarvan ingaat. Op dit moment is immers nog niet bekend of er daadwerkelijk experimenten gaan plaatsvinden en welke elektronische hulpmiddelen daarbij worden ingezet. Daarnaast is het advies om in het initiatiefwetsvoorstel uit te leggen of bij een stemming ook meerdere soorten experimenten tegelijk gehouden kunnen worden en, zo ja, welke gevolgen dit heeft voor de te houden evaluaties.