Evaluatie verkiezingen BZK: meer transparantie en toegankelijkheid
Het zelf kunnen stemmen heeft de voorkeur boven het geven van een volmacht, waarbij iemand anders de stem uitbrengt. Het kabinet wil daarom toewerken naar experimenten met early voting. Dit is een van de voornemens van het kabinet, zo blijkt uit een evaluatie van de gecombineerde verkiezingen in maart van dit jaar, door de minister van BZK. Om het tellen te versnellen en anderszins te verbeteren, zet minister Ollongren in op het centraal tellen, daags na de dag van stemming, met behulp van een elektronische stemmenteller. Hiervoor is een nieuw stembiljet noodzakelijk.
De inzet van een stemmenprinter, zoals geopperd door de commissie Van Beek, wordt ‘thans niet wenselijk’ geacht. Hetzelfde geldt voor toepassing van blockchain technologie, ‘in ieder geval bij de huidige stand der techniek’.
Algehele openbaarmaking processen-verbaal
De minister vindt dat er aanleiding is om het verkiezingsproces op onderdelen te vernieuwen. Leidend daarbij is dat meer transparantie en controleerbaarheid bij de vaststelling van de uitslag van verkiezingen nodig is. Daarom vindt de minister algehele openbaarmaking van alle processen-verbaal noodzakelijk. Tevens is een wetsvoorstel in voorbereiding dat het mogelijk maakt om fouten bij het tellen te kunnen corrigeren.
Hulp bij het stemmen
Minister Ollongren hecht sterk aan toegankelijkheid van het verkiezingsproces. Het kabinet wil verbeteringen realiseren zodat zoveel mogelijk kiezers in de gelegenheid worden gesteld om te kunnen stemmen. Ollongren: ’Het gaat dan om de toegankelijkheid van de stemlokalen en om de vraag hoe kiezers met een verstandelijke beperking hulp zouden kunnen krijgen om zelf in het stemhokje te stemmen.’ Bovendien zal het ministerie voorlichting aan laaggeleerde kiezers intensiveren.
Strafbepalingen
Acties van partijen ter verhoging van de opkomst zijn prima, schrijft de minister. Dat ligt anders als een kiezer een beloning in het vooruitzicht wordt gesteld voor het uitbrengen van de stem. Het vragen van een stemfie, waardoor de kiezer zijn stemgeheim prijsgeeft in ruil voor een prijs, vindt ze niet acceptabel. Het ministerie onderzoekt daarom of de huidige strafbepalingen voldoende zijn ‘om succesvol op te treden tegen dit soort acties’. In datzelfde onderzoek wordt ook gekeken, ‘zoals ook de Kiesraad heeft gevraagd, naar het verkopen van stempassen’.
Verkiezingssoftware
Voor digitale hulpmiddelen in het verkiezingsproces geldt, schrijft de minister, dat de werking ervan ‘in alle schakels, dus ook bij een eventuele digitale overdracht van gegevens’, transparant en controleerbaar moet zijn. Tevens moet er een onafhankelijke vorm van certificering komen voor deze digitale hulpmiddelen. De minister schrijft dat de Kiesraad de huidige werkwijze, waarin hij als enige instantie verantwoordelijk is voor de ontwikkeling en het beheer van verkiezingssoftware, niet meer wenselijk vindt, en van mening is dat die verantwoordelijkheid breder moet worden gedragen.