Advies Kiesraad ter evaluatie van verkiezingen 20 maart 2019
De verkiezingen van 20 maart van dit jaar, voor provinciale staten, waterschappen én kiescolleges zijn goed verlopen. Dit concludeert de Kiesraad in zijn advies ter evaluatie van deze verkiezingen. Niet alles verliep echter vlekkeloos. In zijn advies doet de Kiesraad daarom enkele aanbevelingen. Deze betreffen zaken als de bezorging van stempassen, de kleur van stempassen, de publicatie van processen-verbaal, van stembureaus op internet, en ‘lijstuitputting’.
Het jaar 2019 is een druk en enerverend verkiezingsjaar. Op 20 maart 2019 vonden gecombineerde verkiezingen plaats voor de leden van (12) provinciale staten en van de (21) algemene besturen van de waterschappen, alsmede voor de leden van de (2) eilandsraden van Bonaire en Saba en van de (3) kiescolleges in Caribisch Nederland (Bonaire, Saba en Sint Eustatius). In dit evaluatieadvies wordt stilgestaan bij de drie eerstgenoemde verkiezingen. De verkiezingen voor de Eerste Kamer en het Europees Parlement zullen later door de Kiesraad worden geëvalueerd.
Stempassen
Bij de bezorging van stempassen bij de kiezers en verzending van stembiljetten naar de gemeenten zijn op diverse plaatsen fouten gemaakt. De Kiesraad adviseert betrokkenen nauwkeurig na te gaan hoe dit heeft kunnen gebeuren en op welke manier dit in de toekomst kan worden verbeterd. Bovendien wordt geadviseerd om bij de eerstvolgende gecombineerde verkiezingen voor provinciale staten en de waterschappen te kiezen voor een omgekeerde – meer logische – kleurstelling van de stempassen: blauw voor de waterschapsverkiezingen en lichtgeel voor de statenverkiezingen.
Publicatie processen-verbaal
Bij de verkiezingen van 20 maart waren de gemeenten voor het eerst verplicht om de processen-verbaal alsook de elektronische telbestanden van de stembureaus op internet te plaatsen. Onderzoek wees uit dat dat in veel gevallen niet of niet op een juiste manier is gebeurd. De met deze publicatie beoogde transparantie – en daarmee controlemogelijkheid op de vaststelling van verkiezingsuitslagen – is van groot belang. De Kiesraad deelt het standpunt van de minister van BZK dat de wettelijke voorschriften en richtlijnen bij volgende verkiezingen beter dienen te worden nageleefd.
Lijstuitputting
De Kiesraad herinnert de minister van BZK aan haar toezegging om de Kieswet te wijzigen op het punt van de lijstuitputting bij vacaturevervulling. Op dit moment blijft bij vertegenwoordigende organen in dat geval een zetel leeg, behalve bij de kleinste vertegenwoordigende lichamen met minder dan dertien leden. De minister kondigde in maart 2018 aan deze uitzondering tot regel te willen verheffen voor alle vertegenwoordigende organen.