Advies Kiesraad over kiescollege voor Nederlanders in het buitenland
De Kiesraad kan zich vinden in het voorstel om een kiescollege in te stellen voor Nederlanders in het buitenland. Dit blijkt uit een advies over een wetsvoorstel dat dit mogelijk maakt. Via een kiescollege kunnen ook Nederlanders buiten Nederland invloed hebben op de samenstelling van de Eerste Kamer. Wel vraagt de Kiesraad aandacht voor het minimum aantal leden van zo’n kiescollege. En voor het bepalen van de stemwaarde: het gewicht van de stemmen van elk lid van het kiescollege.
Invloed op samenstelling Eerste kamer
Nederlandse kiezers in het buitenland kunnen momenteel niet (indirect) invloed uitoefenen op de samenstelling van de Eerste Kamer. Nederlanders binnen Nederland kunnen dit wel, via de verkiezingen voor de provinciale staten. Het kabinet wil deze onevenwichtigheid wegnemen door het instellen van een kiescollege, met als (enige) taak het kiezen van de leden van de Eerste Kamer.
Kiescolleges in Caribisch Nederland
Eerder zijn al kiescolleges geïntroduceerd voor Caribisch Nederland, om Nederlanders aldaar invloed te geven op de samenstelling van de Eerste Kamer. De Kiesraad pleit ervoor om de evaluatie van de Caribische kiescolleges te betrekken bij het uitwerken van dit wetsvoorstel. Zo werden de kiescolleges aldaar gecombineerd met de eilandsraadsverkiezingen. Dit met het oog op een grotere opkomst. De Kiesraad vraagt zich af hoe groot het animo van Nederlanders in het buitenland zal zijn bij de verkiezingen voor het kiescollege, als niet gelijktijdig een andere verkiezing wordt gehouden.
Bepaling stemwaarde
Het gewicht van de leden van het kiescollege kan op verschillende manieren worden bepaald. Hiervoor kan worden uitgegaan van het aantal inwoners van het betreffende gebied, het aantal mensen dat een stem uitbrengt, of het aantal kiesgerechtigden. Een van de voordelen van het nemen van kiesgerechtigdheid van Nederlanders buiten Nederland als uitgangspunt bij de stemwaardeberekening is dat dit eenvoudig is te bepalen. En wel: door uit te gaan van het aantal Nederlanders buiten Nederland dat zich heeft geregistreerd in het kiesregister van de gemeente Den Haag.
Grondwetsherziening
Het voornemen om het stemproces aan te passen zodat Nederlanders in het buitenland eenvoudiger hun kiesrecht kunnen uitoefenen, ook in relatie tot de Eerste Kamerverkiezing, is aangekondigd in het regeerakkoord van het huidige kabinet. Voor de introductie van een kiescollege voor Nederlandse kiezers in het buitenland is een grondwetswijziging nodig. Het huidige voorstel beperkt zich nog tot hoofdlijnen. De Kiesraad geeft in overweging om tijdig meer inzicht te geven in de verdere uitwerking van het voorstel.