Rapport waarnemingsmissie OVSE/ODIHR Tweede Kamerverkiezing 2021
Tussen 6 en 22 maart 2021 was een waarnemersmissie van de OVSE-ODIHIR in Nederland, ter beoordeling van de Tweede Kamerverkiezing. Op 19 juli is een rapport uitgebracht met daarin de bevindingen van de verkiezingswaarnemers. In het rapport staan suggesties ter verbetering van het verkiezingsproces. Bijvoorbeeld om het mogelijk te maken dat er beroep bij een rechter tegen de vaststelling van de verkiezingsuitslag kan worden ingesteld. Ook doet de organisatie verschillende aanbevelingen, zoals maatregelen om de politieke participatie van vrouwen te stimuleren.
De waarnemingsmissie richtte zich in hun rapport dit keer vooral op het juridisch kader van het Nederlandse verkiezingsproces. Zo is gekeken naar alternatieve stemmethoden voor verschillende groepen kiezers, de wet- en regelgeving voor campagnefinanciering en de klacht- en beroepsprocedures die tijdens het verkiezingsproces voor kiezers open staan.
Tijdelijke maatregelen vanwege corona
De OVSE stelt dat de tijdelijke kieswetgeving vanwege de coronapandemie in lijn was met de algemene criteria voor wetgeving in noodsituaties. De organisatie concludeert dat deze maatregelen noodzakelijk waren om de uitdagingen van de pandemie het hoofd te bieden, en dat de regels evenredig en tijdelijk waren. Ook waren de stembureaus die de waarnemers hebben bezocht tijdens het vervroegd stemmen en de dag van stemming, goed voorzien van verkiezingsmaterialen en persoonlijke beschermingsmiddelen. Verder verliep de telling volgens de OVSE transparant.
Verbeteringen
De OVSE doet suggesties voor verbetering van het verkiezingsproces in Nederland. Enkele adviezen zijn bij eerdere verkiezingen al eens gedaan. Geadviseerd wordt om de volgende onderwerpen met prioriteit te behandelen:
- Denk na over alternatieve vormen van stemmen, zoals het stemmen bij volmacht. Deze moeten voldoen aan de geldende internationale normen voor democratische verkiezingen.
- Introduceer alternatieve mogelijkheden voor gevangenen om te stemmen, zodat zij hun stemrecht kunnen uitoefenen en hun stemgeheim gewaarborgd blijft.
- Registreer alle campagnecontributies, zowel donaties als giften in natura. Er moeten regels komen voor buitenlandse donoren en er moeten redelijke limieten voor donaties worden ingevoerd.
- Vertrouw het toezicht op politieke financiering toe aan een onafhankelijk orgaan dat los staat van de overheid, met een mandaat dat duidelijk is vastgelegd in de wet.
- Maak het mogelijk dat er beroep bij een rechter kan worden ingesteld tegen de vaststelling van de verkiezingsuitslag.
Tijdelijke wettelijke maatregelen
De OVSE adviseert om de politieke participatie van vrouwen te stimuleren, door tijdelijke speciale wettelijke maatregelen. Ook wordt geadviseerd te werken aan de verbetering van toegang voor kiezers met een verstandelijke beperking. Geadviseerd wordt verder om te streven naar uniforme toepassing en interpretatie van de coronaregels door stembureaus in het hele land.