Publicatie nieuwe controleprotocollen voor verkiezingen
Vandaag maakt de Kiesraad de controleprotocollen voor de op 15 maart geplande verkiezingen openbaar. Sinds 1 januari geeft de Kiesraad daarbij op grond van nieuwe wetgeving ook aanwijzingen over de wijze waarop de centraal stembureaus vaststellen dat de uitslagen die zij overgedragen hebben gekregen betrouwbaar tot stand zijn gekomen en geen fouten bevatten. Verder geeft de Kiesraad in het controleprotocol aan wat mogelijk opmerkelijke uitslagen zijn die nader onderzoek behoeven. Ook stembureaus met een groter aantal dan 3% ongeldige of blanco stemmen en stembureaus met nul stemmen moeten nader worden onderzocht. Met het controleprotocol wordt ook de optelling en de berekening van de zetelverdeling met Ondersteunende Software Verkiezingen (OSV2020) gecontroleerd. Het controleprotocol laat onverlet dat de centraal stembureaus zelf verantwoordelijk blijven voor de uitslagvaststelling. Het centraal stembureau houdt dan ook zelf de bevoegdheid zaken te onderzoeken die duiden op eventuele fouten.
Controleprotocollen zijn een nieuw instrument in de Kieswet, ingevoerd met de wet nieuwe procedure vaststelling verkiezingsuitslagen (NPVV). Wim Kuijken, voorzitter van de Kiesraad: “Met de nieuwe wet kunnen eventuele gemaakte fouten in de uitslag in een zo vroeg mogelijk stadium ontdekt worden en waar nodig kan een centraal stembureau de gemeente nader onderzoek laten doen en eventueel opnieuw laten tellen. Zo proberen we hertellingen door het centraal stembureau of het vertegenwoordigend orgaan te voorkomen en wordt de uitslag betrouwbaarder. Het verkiezingsproces wordt op die manier robuuster. In Nederland moet iedereen de uitslag van verkiezingen kunnen vertrouwen, dat is onze missie”.
Het centraal stembureau kan op grond van het controleprotocol in bepaalde situaties het gemeentelijk stembureau vragen alsnog nader onderzoek te doen naar de stembescheiden en deze opnieuw te tellen. Zo is voor de gemeentelijke stembureaus voor de dag van verkiezingen duidelijk aan de hand waarvan hun werk kan worden beoordeeld, en worden zo objectief mogelijke criteria vastgelegd voor de beoordeling. Ook draagt het controleprotocol eraan bij dat de toetsing binnen heel Nederland op dezelfde manier plaatsvindt. Het centraal stembureau doet verslag van de uitvoering van zijn controleprotocol in het proces-verbaal. Er wordt apart verslag gedaan van de controleprotocollen die gaan over de werking van de programmatuur. Dat verslag wordt door de gemeente gepubliceerd op internet.
Naast het controleprotocol voor de centraal stembureaus heeft de Kiesraad controleprotocollen voor de hoofdstembureaus en gemeentelijk stembureaus opgesteld. Met de publicatie van de controleprotocollen zet de Kiesraad een eerste stap in het kader van de transitie van de Kiesraad naar een verkiezingsautoriteit met meer wettelijke bevoegdheden om het verkiezingsproces in goede banen te leiden.