Advies over het besluit kiescollege niet-ingezetenen en wijziging van het Kiesbesluit
Het kabinet is van plan om Nederlanders die in het buitenland wonen indirecte invloed te laten uitoefenen op de samenstelling van de Eerste Kamer. Net zoals kiezers in Nederland dat via de provinciale staten hebben. Voor de kiezers buiten Nederland wordt aan de Eerste Kamerverkiezing deelgenomen door de leden van een speciaal te vormen kiescollege. De leden daarvan worden rechtstreeks gekozen door de Nederlanders in het buitenland. Momenteel wordt daarvoor een wetsvoorstel voorbereid. Als dit wetsvoorstel in werking zou treden dan moeten er aanvullend regels gemaakt worden voor de inrichting en de werkwijze van dit kiescollege en het centraal stembureau voor de kiescollegeverkiezing.
De Kiesraad adviseert daarom het volgende over het conceptbesluit kiescollege niet-ingezetenen:
Omdat zowel de kiezers als de kandidaten voor de kiescollegeverkiezing in het buitenland wonen, kunnen zij digitaal de openbare zitting van het centraal stembureau over de vaststelling van de kandidatenlijsten en de verkiezingsuitslag bijwonen. Kiezers kunnen bezwaar maken tegen de besluiten die in een openbare zitting worden genomen. De Kiesraad adviseert om de bezwaarmogelijkheid niet voorafgaand aan de zitting al open te stellen. Er is dan nog geen beslissing bekendgemaakt waartegen de kiezer het bezwaar kan richten. Ook praktisch is het vooraf toestaan van bezwaar niet handig.
Het kiescollege zal eveneens (deels) digitaal bijeenkomen. Alleen de zitting waarin wordt gestemd voor de Eerste Kamerverkiezing vindt fysiek plaats. Kiescollegeleden die daarbij niet aanwezig kunnen zijn, kunnen bij volmacht stemmen. De Kiesraad adviseert te verduidelijken dat voor deze volmachtverlening instemming nodig is van de volmachtnemer en de voorzitter van het kiescollege, net zoals dat nu vereist is voor provinciale statenleden die bij volmacht stemmen voor de Eerste Kamerverkiezing.