Beoordelingskader advisering
De Kiesraad geeft de regering en het parlement gevraagd en ongevraagd advies. Dit zijn adviezen over verkiezingen en uitvoeringstechnische zaken op het gebied van kiesrecht. Bij het opstellen van deze adviezen gebruiken wij dit beoordelingskader.
De missie van de Kiesraad is dat iedereen de uitslag van verkiezingen kan vertrouwen. Wij staan voor een eerlijk, transparant en controleerbaar verkiezingsproces. Onze kernwaarden zijn: gezaghebbend, onpartijdig en alert. Daar geven wij invulling aan met een eenduidig beoordelingskader en bijbehorende werkwijze voor onze adviezen.
Adviestaak van de Kiesraad: waarover adviseren wij?
De adviezen van de Kiesraad gaan vooral over conceptvoorstellen voor de wijziging van de wet- en regelgeving over het kiesrecht of de verkiezingen. Dat is onze wettelijke taak. De Kiesraad adviseert de regering en het parlement gevraagd en ongevraagd over ‘uitvoeringstechnische aangelegenheden die het kiesrecht of de verkiezingen betreffen’. (Kieswet, artikel A 3, lid 2)
In de praktijk is onze adviestaak breder. Onze adviezen over de verkiezingen gaan niet alleen over de uitvoering. Zo komt de Kiesraad bijvoorbeeld ook na elke verkiezing met een evaluatieadvies.
Bredere advisering van de Kiesraad is een behoefte van de regering. Dat blijkt onder andere uit de adviesaanvragen die de Kiesraad van de regering krijgt. Het conceptwetsvoorstel ‘Wet kwaliteitsbevordering verkiezingsproces’ stelt voor om deze bredere advisering wettelijk vast te leggen. Het voorstel is om dan te spreken over advies over 'aangelegenheden die de verkiezingen of uitvoeringstechnische aangelegenheden die het kiesrecht betreffen'. (Wetsvoorstel ‘Wet kwaliteitsbevordering verkiezingsproces’, p. 1; Conceptmemorie van toelichting ‘Wet kwaliteitsbevordering verkiezingsproces’, pp. 25, 39.)
Beoordelingskader advisering van de Kiesraad
Het beoordelingskader van de Kiesraad bestaat uit de volgende onderdelen:
- Doeltreffendheid en doelmatigheid
- Historie, context en internationale vergelijking
- Waarborgen voor het verkiezingsproces (Adviescommissie inrichting verkiezingsproces, Stemmen met vertrouwen, Den Haag 2007): Transparantie, controleerbaarheid, integriteit, kiesgerechtigdheid, stemvrijheid, stemgeheim, uniciteit, toegankelijkheid
- Onafhankelijkheid
- Juridische kwaliteit en consistentie van het voorstel
- Gevolgen voor de betrokkenen, de uitvoerbaarheid en de technologie
De Kiesraad gebruikt bij elk gevraagd en ongevraagd advies hetzelfde beoordelingskader. Het onderwerp maakt daarbij niet uit. De verschillende onderdelen van het beoordelingskader hangen vaak met elkaar samen, maar hoeven niet altijd allemaal in het uiteindelijke advies terecht te komen. Ook kan een bepaald onderdeel meer nadruk krijgen dan de andere. Per advies beoordelen we in hoeverre de verschillende onderdelen relevant zijn en hoeveel nadruk zij verdienen. Hiermee zorgen we ervoor dat tijdens de voorbereiding van adviezen alle vragen aan de orde komen. In ons advies toetsen we alleen op de relevante onderdelen. Op die manier zorgen we dat onze kernboodschap helder is. Als we een afweging maken tussen verschillende onderdelen, maken we duidelijk wat die afweging was.