Hertelling en herstemming

De Kiesraad kan op eigen initiatief of naar aanleiding van een verzoek van één of meer Statenleden/kiescollegeleden tot hertelling overgaan. Een hertelling kan zowel voor alle als voor één of meer stembureaus plaatsvinden.

Zie Kieswet art. U 17 en Ya 30.

Uitvoering hertelling

Bij een hertelling is de Kiesraad bevoegd de verzegelde pakken te openen en de inhoud te vergelijken met de processen-verbaal van de stembureaus. De geopende verzegelde pakken worden na gebruik opnieuw verzegeld. De Kiesraad bewaart de verzegelde pakken met stembiljetten. De Kiesraad vernietigt deze pakken, drie maanden nadat over de toelating van de benoemden is beslist. Van deze vernietiging wordt proces-verbaal opgemaakt.

Zie Kieswet art. U 18.

Geloofsbrievenonderzoek

Na de bekendmaking van de uitslag kan ook de Eerste Kamer, in het kader van het geloofsbrievenonderzoek, besluiten tot een hertelling. De Eerste Kamer kan verzoeken om een hertelling te doen als een ernstig vermoeden bestaat dat stembureaus bij het tellen van de stemmen fouten hebben gemaakt die van invloed kunnen zijn op de zetelverdeling.

Maar het kan ook om andere redenen, bijvoorbeeld omdat het vermoeden bestaat dat de Kiesraad een fout heeft gemaakt bij de vaststelling van de uitslag of ten onrechte heeft afgezien van hertelling. De hertelling vindt plaats onder verantwoordelijkheid van de Eerste Kamer, maar verder is de procedure grotendeels hetzelfde als na een besluit van de Kiesraad om te hertellen.

Zie Kieswet art. V 4.

Eindoordeel

De Eerste Kamer heeft, kortom, een ruimere bevoegdheid om te besluiten tot een hertelling dan de Kiesraad. De reden daarvoor is dat het vertegenwoordigend orgaan het eindoordeel heeft over een verkiezing als geheel. In veel andere landen is dat eindoordeel in handen gelegd van een onafhankelijke rechterlijke instantie.

In Nederland beoordeelt de Eerste Kamer of de Kiesraad de uitslag goed heeft vastgesteld en op basis daarvan de juiste kandidaten benoemd heeft. De gedachte hierachter is dat er ook controle nodig is op een onafhankelijk orgaan als de Kiesraad en dat het vertegenwoordigend orgaan – aan de hand van formele, juridisch bindende criteria – zelf bepaalt wie het als lid toelaat.

Herstemming

In geval van een herstemming wordt een nieuwe Eerste Kamerverkiezing georganiseerd. Deze herstemming kan beperkt blijven tot een of enkele provincies/kiescolleges. De zittende Eerste Kamer, en dus niet de Kiesraad, kan een stemming ongeldig verklaren en tot een herstemming besluiten, bijvoorbeeld als de naam van een kandidaat ontbreekt op het stembiljet. Dit kan de Kamer doen in het kader van het geloofsbrievenonderzoek.

Zie Kieswet art. V 4 en V 6.

Onherroepelijke uitslag

De verkiezingsuitslag is onherroepelijk nadat de Eerste Kamer de nieuwe leden heeft toegelaten. Er kan in Nederland geen beroep bij een rechter worden ingesteld tegen de vaststelling van de uitslag.