Controles op vaststelling uitslagen verkiezingen
Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2022 voeren gemeenten extra controles uit op de vaststelling van de uitslagen. In de stembureaus worden de stemmen met de hand geteld. Gemeenten gebruiken vervolgens optelsoftware (OSV2020) om de uitslagen van de stembureaus bij elkaar op te tellen en de zetelverdeling te berekenen. De extra controles worden gedaan om na gebruik na te gaan of de programmatuur zoals uitgeleverd door de Kiesraad naar verwachting heeft gefunctioneerd. Gemeenten publiceren de verslagen van deze extra controles op hun website.
De centraal stembureaus controleren of de berekening van de zetelverdeling op lijstniveau correct is verlopen. Daarnaast controleren gemeenten of de stemaantallen per partij (lijst) die in de stembureaus zijn vastgesteld, overeenkomen met de aantallen die zijn opgeteld in de software OSV2020. Dit gebeurt op basis van een steekproef die wordt bepaald door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Als er verschillen zijn wordt er onderzoek naar gedaan. De gemeenten geven de uitkomsten van deze controles door aan de Kiesraad. Op basis van de steekproef kan worden vastgesteld dat de software zoals uitgeleverd door de Kiesraad goed heeft gefunctioneerd.
Het centraal stembureau van de gemeente is zelf verantwoordelijk voor het vaststellen van de juiste verkiezingsuitslag. Gemeenten die ook willen vaststellen dat de werking van de software niet gemanipuleerd is binnen de gemeente, wordt geadviseerd de optelling van alle lijsten te controleren.
Versterking procedure tellen
De software OSV2020 die wordt gebruikt voor het optellen van uitslagen van stembureaus en het vaststellen van de zetelverdeling is door onafhankelijke experts getest. Deze onderzoeken wijzen uit dat de software functioneel goed werkt en dat de beveiliging verder is verbeterd. De resultaten geven de Kiesraad geen aanleiding om aan de betrouwbaarheid van de software te twijfelen. Toch vindt de Kiesraad het goed om ook na gebruik met controles vast te stellen dat de software goed heeft gefunctioneerd om op zo de procedure voor de vaststelling van de uitslag waar mogelijk nog te versterken.
Transparantie telproces
Iedereen die daarin is geïnteresseerd kan het tellen van de stemmen in het stembureau bijwonen, tot en met het vaststellen van het proces-verbaal. Alle processen-verbaal van de stembureaus worden direct na de optelling van de uitslagen door de gemeenten op internet gepubliceerd, net als het proces-verbaal van de zetelverdeling. Ook de verslagen van de controles van de optellingen en zetelverdeling worden op de website van de gemeente gepubliceerd.