Herindelingsverkiezingen

Datum herindeling

De herindelingen gaan in op 1 januari. De verkiezingen worden in het najaar gehouden, een paar maanden voor de datum van herindeling. De gemeente van de fuserende gemeenten met de meeste inwoners organiseert de verkiezingen.

Kiesgerechtigdheid

Inwoners van de ‘fusiegemeenten’ zijn kiesgerechtigd voor de herindelingsverkiezingen als:

• ze 18 jaar of ouder zijn;
• ze op de dag van kandidaatstelling officieel in de gemeente wonen waar herindelingsverkiezingen plaatsvinden;
• ze niet zijn uitgesloten van kiesrecht.

Ook kiezers die niet de Nederlandse nationaliteit hebben, kunnen in bepaalde gevallen stemmen. Zie hier voor meer informatie over stemmen niet-Nederlandse inwoners.

Kiezers kunnen in hun eigen gemeente stemmen of in een van de gemeenten die samen hun nieuwe woongemeente worden.

Doorwerking

Partijen die al een aanduiding hebben geregistreerd voor de verkiezingen van de Tweede Kamer of voor de provinciale staten van de betreffende provincie hoeven dit niet niet opnieuw te doen. Die registraties hebben namelijk 'doorwerking'. De Kiesraad houdt het register van aanduidingen voor de Tweede Kamer bij. De centraal stembureaus van de provincies houden de registers voor aanduidingen op provinciaal niveau bij.

Op 31 augustus 2022 publiceert de Kiesraad welke landelijke aanduidingen voor doorwerking in aanmerking komen in de Staatscourant. De gemeente kan met deze Staatscourantpublicatie bepalen of de partijnamen doorwerking hebben voor de gemeenteraadsverkiezingen. Ook kunnen gemeenten hiermee de gemachtigden en plaatsvervangende gemachtigden controleren op de dag van kandidaatstelling. Na 31 augustus kunnen er nog wijzigingen in het register van de Kiesraad plaatsvinden. Gemeenten kunnen voor een actueel overzicht contact opnemen met de Kiesraad.

Registratie lokale politieke partijen

Lokale politieke partijen die onder een bepaalde naam - in de wet heet dit: aanduiding - willen deelnemen aan de herindelingsverkiezingen, moeten deze naam laten registreren bij het gemeentelijk centraal stembureau. Dit geldt ook voor lokale partijen die al in de gemeenteraden van de fusiegemeenten zitten. Partijen die een aanduiding willen laten registreren, moeten voldoen aan alle eisen van art. G 3 van de Kieswet. 

Als de 'oude' gemeente volgens de herindelingswet niet wordt opgeheven, blijft het register bestaan. De namen die al in de 'oude' gemeente zijn geregistreerd blijven dus gehandhaafd.

Kandidatenlijsten, waarborgsom en ondersteuningsverklaringen

Politieke partijen moeten op de dag van kandidaatstelling hun kandidatenlijst inleveren bij het centraal stembureau. Als bij een gemeentelijke herindeling een nieuwe gemeente ontstaat, moeten alle politieke partijen bij de kandidaatstelling ondersteuningsverklaringen inleveren. Ook moeten in dat geval alle politieke partijen bij de kandidaatstelling een waarborgsom ( € 225,-) betalen. Dit geldt dus ook voor partijen die al landelijk of provinciaal zijn geregistreerd. Dit betekent verder dat alle partijen hooguit 50 kandidaten op hun lijst mogen zetten.

Kiezers kunnen in het gemeentehuis van de organiserende gemeente een ondersteuningsverklaring afleggen (artikel 55, lid 7 van de Wet Arhi). De organiserende gemeente heeft een overzicht van alle geregistreerde kiesgerechtigden van de ‘fusiegemeenten’. Een kiezer mag niet meer dan één ondersteuningsverklaring ondertekenen.

Verkiezingsuitslag

Voor de berekening van de verkiezingsuitslag maken gemeenten gebruik van ondersteunende software verkiezingen 2020 (OSV2020). Deze software ondersteunt stembureaus en politieke partijen bij de kandidaatstelling. Ook ondersteunt de software gemeenten bij de berekening en vaststelling van de uitslag.

Meestal maken de gemeenten al op de avond van de stemming een voorlopige uitslag bekend. Het centraal stembureau van de gemeente stelt een paar dagen later de officiële uitslag vast. Dit gebeurt in een openbare zitting.
Zie Kieswet art. P 20.