OSV2020 en EML

Gebruik OSV2020

In Nederland wordt sinds 2009 handmatig gestemd. Ook het tellen van de stemmen in de stembureaus gebeurt handmatig. De uitkomsten van die tellingen worden in persoon, op papier, naar de gemeenten gebracht. Daar kunnen gemeenten de ondersteunende software OSV2020 gebruiken om de uitslagen van de stembureaus op te tellen en op basis hiervan de zetelverdeling te berekenen.

Politieke partijen kunnen hun kandidatenlijsten opstellen en de bijbehorende documenten aanmaken met behulp van OSV2020. Zij leveren de kandidatenlijsten en bijbehorende documenten op papier en digitaal in bij het centraal stembureau. Bij verschillen tussen de papieren en digitale versie van de documenten is het papieren document leidend.

Centraal stembureaus kunnen de digitale kandidatenlijsten en documenten inlezen in OSV2020. Aan de hand van de papieren documenten controleren zij of alle documenten juist zijn ingevuld, geven eventuele onjuistheden (verzuimen) aan en stellen de nummering van de lijsten vast. De definitieve kandidatenlijst wordt in een openbare zitting van het centraal stembureau vastgesteld en op papier in een proces-verbaal vastgelegd.

Transparantie

Transparantie en controleerbaarheid van de uitslag zijn waarborgen voor een betrouwbare uitslag. Daarom wordt op papier gestemd. Het tellen van de stemmen in de stembureaus gebeurt in het openbaar, kiezers mogen daarbij aanwezig zijn. Hun eventuele opmerkingen worden opgenomen in het proces-verbaal van het stembureau. De gemeenten leggen de processen-verbaal van de stembureaus en gemeentelijke stemtotalen ter inzage. Ook worden de gemeentelijke stemtotalen gepubliceerd op internet. Deze zijn voor iedereen in te zien. De gemeentelijke stemtotalen kunnen daardoor worden gecontroleerd met de handmatig vastgestelde uitslagen van de stembureaus. Zo kan eenieder controleren of de tellingen juist zijn.

Voorwaarden

Gemeenten die OSV2020 gebruiken voor het vaststellen van de uitslag, dienen zich te houden aan bepaalde procedures en voorwaarden bij het gebruik van de software. Zo worden de computers gebruikt in een af te sluiten ruimte. En zijn de computers waarop het programma wordt gebruikt niet aangesloten op internet of het gemeentelijk netwerk. Als er een verbinding wordt geconstateerd sluit het programma automatisch af. Verder moeten gemeenten de stemtotalen twee keer invoeren, door twee verschillende personen, als waarborg voor correcte invoer (‘vier ogen principe’).

Vereisten software uitslag en zetelberekening

In het Kiesbesluit zijn de vereisten vastgelegd voor het gebruik van software bij het optellen en vaststellen van uitslagen door het centraal stembureau. De software moet door een onafhankelijke partij getoetst worden. Het toetsingsrapport is openbaar.

Ontwikkeling software Abacus

De Kiesraad ontwikkelt een nieuw softwareprogramma voor de berekening van de uitslag van de verkiezingen: Abacus, software voor verkiezingsuitslagen en zetelverdeling. Het programma telt uitslagen bij elkaar op en berekent de zetelverdeling. Abacus vervangt de module Uitslagvaststelling van het programma Ondersteunende Software Verkiezingen (OSV2020) dat sinds 2020 wordt gebruikt.

Abacus?

Een abacus is een telraam met kralen die, afhankelijk van het type abacus, heen en weer geschoven kunnen worden in horizontale of verticale richting, om sommen en andere wiskundige berekeningen mee uit te voeren. Het is een transparante en eenvoudige manier om berekeningen uit te voeren en past daardoor goed bij de waarborgen die we aan het verkiezingsproces stellen. Een betrouwbaar rekenhulpmiddel dat al eeuwen wordt gebruikt.

Papieren proces is leidend

Na afloop van verkiezingen worden in de stembureaus de stembiljetten met de hand geteld en de uitkomsten vastgelegd in een proces-verbaal. Vervolgens tellen gemeentelijke stembureaus, hoofdstembureaus en het centraal stembureau de uitslagen van de stembureaus digitaal bij elkaar op. Hierbij zal Abacus worden gebruikt, met als doel een zorgvuldige invoer en correcte optelling. De optellingen en de zetelverdeling die met de programmatuur worden gegenereerd, worden handmatig gecontroleerd, aan de hand van controleprotocollen die de Kiesraad opstelt.

Ontwikkeling

De software wordt ontworpen en gebouwd door de Kiesraad zelf, in nauwe samenspraak met gebruikers, met name mensen bij gemeenten, waterschappen en het openbaar lichaam op de eilanden.

Zoals gebruikelijk bij de Rijksoverheid, is de software open source. De ontwikkeling is te volgen via onze Github pagina -> Abacus repo