Centraal stembureau, hoofdstembureau en gemeentelijk stembureau

Bij de Provinciale Statenverkiezingen heeft elke provincie een centraal stembureau. Iedere gemeente heeft een gemeentelijk stembureau. Alleen provincies met meerdere kieskringen hebben een hoofdstembureau. Zij hebben een grote rol in de aanloop naar de verkiezingen en bij het berekenen van de verkiezingsuitslag.

Centraal stembureau

Het centraal stembureau bestaat uit vijf leden. De burgemeester van de gemeente waar het centraal stembureau is gevestigd, is voorzitter van het centraal stembureau. De andere leden worden benoemd en ontslagen door gedeputeerde staten. De leden worden voor vier jaren benoemd.

De taken van het centraal stembureau zijn:

de registratie van namen (‘aanduidingen’) van politieke partijen;
het in ontvangst nemen van kandidatenlijsten en bijbehorende stukken;
de beoordeling van de geldigheid van kandidatenlijsten en de handhaving van de daarop voorkomende kandidaten;
de nummering van de kandidatenlijsten;
het vaststellen van de verkiezingsuitslag, toekennen van zetels en benoemen van kandidaten;
het benoemen in tussentijdse vacatures.

Leden van het centraal stembureau moeten op de dag van stemming minimaal 18 jaar zijn.

De volgende personen kunnen geen lid zijn van het centraal stembureau:

Personen die lid of plaatsvervangend lid zijn van het stembureau, gemeentelijk stembureau of hoofdstembureau voor de desbetreffende verkiezing
Personen die kandidaat zijn voor de verkiezing in de betreffende kieskring;
Gekozen leden van het vertegenwoordigend orgaan waarvoor de verkiezing wordt gehouden.
Personen die als stembureaulid bij een vorige verkiezing in strijd met de wet hebben gehandeld.
Personen die op de dag van de kandidaatstelling bij onherroepelijke rechterlijke uitspraak van het kiesrecht zijn ontzet.

Hoofdstembureau per kieskring

Provincies met meerdere kieskringen hebben per kieskring een hoofdstembureau. Het hoofdstembureau bestaat uit vijf leden, van wie er één voorzitter is en één plaatsvervangend voorzitter. De leden van het hoofdstembureau worden per verkiezing opnieuw benoemd. De leden worden benoemd door het college van burgemeester en wethouders van de gemeente waar het hoofdstembureau wordt ingesteld.

De taak van de hoofdstembureaus is het vaststellen van de stemtotalen per kieskring.

De provincie Zuid-Holland is bijvoorbeeld opgedeeld in vier kieskringen: Den Haag, Rotterdam, Dordrecht en Leiden. Ieder van deze kieskringen heeft een eigen hoofdstembureau. De andere provincies met meer kieskringen zijn Gelderland, Noord-Holland, Limburg en Noord-Brabant.

Leden van het hoofdstembureau moeten op de dag van stemming minimaal 18 jaar zijn.

De volgende personen kunnen geen lid zijn van het hoofdstembureau:

Personen die lid of plaatsvervangend lid zijn van het stembureau, gemeentelijk stembureau of centraal stembureau voor de desbetreffende verkiezing
Personen die kandidaat zijn voor de verkiezing in de betreffende kieskring;
Gekozen leden van het vertegenwoordigend orgaan waarvoor de verkiezing wordt gehouden.
Personen die als hoofdstembureaulid bij een vorige verkiezing in strijd met de wet hebben gehandeld.
Personen die op de dag van de kandidaatstelling bij onherroepelijke rechterlijke uitspraak van het kiesrecht zijn ontzet.

Gemeentelijk stembureau

Het gemeentelijk stembureau stelt de uitkomst van de verkiezing op gemeenteniveau vast. Voor iedere verkiezing wordt een gemeentelijk stembureau ingesteld. Het gemeentelijk stembureau bestaat uit minimaal vijf leden. Er is geen maximumaantal leden. Er is een voorzitter en tenminste een plaatsvervangend voorzitter. De leden worden benoemd door het college van Burgemeester en Wethouders. De benoeming loopt af als de nieuwe leden van de Provinciale Staten zijn toegelaten.

Het gemeentelijk stembureau kan geholpen worden door ondersteuners. Bijvoorbeeld om stemmen te tellen. Het college van B&W benoemt de ondersteuners. De benoeming loopt af als de nieuwe leden van de Provinciale Staten zijn toegelaten. De ondersteuners voeren alleen taken uit onder verantwoordelijkheid van het gemeentelijk stembureau. Zij hebben geen eigen beslissingsbevoegdheid. Zij mogen bijvoorbeeld niet beslissen of een stem geldig of ongeldig is.

De bevoegdheid om leden (en ondersteuners) te benoemen kan door het college worden gemandateerd. Hiervoor is een mandaatbesluit nodig.

Leden van het gemeentelijk stembureau en ondersteuners moeten op de dag van stemming minimaal 18 jaar zijn. Na het volgen van een training moeten de leden over voldoende kennis en vaardigheden beschikken voor de verantwoordelijkheid die bij de functie past. De beoordeling of dit het geval is, wordt aan gemeenten overgelaten.

De volgende personen kunnen geen lid zijn van het gemeentelijkstembureau:

Personen die lid of plaatsvervangend lid zijn van het stembureau, hoofdstembureau of centraal stembureau voor de desbetreffende verkiezing (ondersteuners mogen wel lid zijn van een stembureau).
Personen die kandidaat zijn voor de verkiezing in de betreffende kieskring;
Gekozen leden van het vertegenwoordigend orgaan waarvoor de verkiezing wordt gehouden.
Personen die als stembureaulid bij een vorige verkiezing in strijd met de wet hebben gehandeld.
Personen die op de dag van de kandidaatstelling bij onherroepelijke rechterlijke uitspraak van het kiesrecht zijn ontzet.

Zie Artikel E 7 Kieswet en Artikel E 8 Kieswet

Kanditaten en gekozen leden

Met ingang van januari 2023 mogen kandidaten geen lid zijn van een stembureau, gemeentelijk stembureau, hoofdstembureau of centraal stembureau bij de verkiezing waarvoor ze kandidaat zijn. Zij mogen ook geen ondersteuner zijn van het gemeentelijk stembureau. Ook zittende leden van het vertegenwoordigend orgaan waarvoor de verkiezing wordt gehouden, mogen geen lid zijn van een stembureau, gemeentelijk stembureau, hoofdstembureau of centraal stembureau. Zij mogen ook geen ondersteuner zijn van het gemeentelijk stembureau.

Adviezen en publicaties

Handreiking gemeentelijk stembureau 2023

Hieronder vindt u de handreiking voor gemeentelijk stembureaus. Deze handreiking is gemaakt voor de leden van het gemeentelijk ...

Publicatie | 28-02-2023

Centraal stembureau, hoofdstembureau en gemeentelijk stembureau