Veelgestelde vragen

Als een politieke partij met een bepaalde aanduiding wil deelnemen aan de Tweede Kamerverkiezing, dan moet men de aanduiding laten registreren bij de Kiesraad. Deze aanduiding komt bovenaan de kandidatenlijst en op het stembiljet te staan.

Voor het registreren van een aanduiding dient de partij een registratieverzoek in bij de Kiesraad, aangezien de Kiesraad het centraal stembureau voor de Tweede Kamerverkiezing is. Bij het verzoek worden de volgende documenten ingeleverd:

• de statuten (vastgelegd in een notariële akte)
• een bewijs van betaling van de waarborgsom van 450 euro
• een verklaring van de partij, waarin zij een gemachtigde en plaatsvervangende gemachtigde aanwijst. Deze gemachtigden mogen de inleveraars van kandidatenlijsten machtigen om de naam van de politieke partij boven de kandidatenlijst te plaatsen

De Kiesraad toetst de aanduiding, en niet de doelstelling of de activiteiten van de partij. Wel gaat de Kiesraad als centraal stembureau na of sprake is van een politieke partij. Dit wordt getoetst aan de hand van de statuten en/of de feitelijke activiteiten van de partij.

De Kiesraad kan in de volgende gevallen afwijzend beslissen op een verzoek tot registratie:

• de aanduiding is in strijd met de openbare orde.
• de aanduiding is verwarrend omdat hij geheel of in hoofdzaak overeenstemt met een al geregistreerde aanduiding van een andere politieke partij, of met een aanduiding waarvoor al eerder een registratieverzoek is ingediend.
• de aanduiding is anderszins misleidend voor de kiezers.
• de aanduiding bevat meer dan 35 letters of andere tekens.
• de aanduiding komt geheel of in hoofdzaak overeen met die van een door de rechter verboden en ontbonden rechtspersoon.
• op dezelfde dag wordt bij de Kiesraad een verzoek ingediend tot registratie van dezelfde of nagenoeg dezelfde aanduiding.  

Meer praktische informatie over het indienen van een registratieverzoek kunt u op onze website vinden via:

• Registreren partijnaam
• Beoordeling registratieverzoeken
• Register

De Kieswet kent een samenwerkingsvorm voor partijen die gezamenlijk willen deelnemen aan een verkiezing, maar hun eigen partij wensen te behouden: de samenvoeging van aanduidingen. Partijen nemen dan met een gezamenlijke aanduiding en lijst deel aan de verkiezing. De gezamenlijke aanduiding is een samenvoeging van de eigen aanduidingen of afkortingen van de verschillende partijen in het register.

Meer informatie over de samenvoeging van aanduidingen vindt u hier:

Samenvoeging aanduidingen

Partijen nemen dan samen deel aan de verkiezing met een gezamenlijke aanduiding en een gezamenlijke lijst. Wanneer partijen aan de laatstgehouden verkiezing hebben deelgenomen en één of meer zetels toegewezen hebben gekregen, hoeven op de dag van kandidaatstelling bij de lijst van de samenvoeging van aanduidingen geen ondersteuningsverklaringen te worden overlegd en hoeft er geen waarborgsom te worden betaald.

Op de lijst van de samenvoeging mogen maximaal vijftig kandidaten worden genoemd. De uitzondering voor de vermelding van tachtig kandidaten op de lijst is niet van toepassing, tenzij de samenvoeging aan de laatstgehouden verkiezing heeft deelgenomen en meer dan vijftien zetels heeft behaald. De resultaten van de partijen bij de laatstgehouden verkiezing worden wel bij elkaar opgeteld bij de toewijzing van een lijstnummer.

Ja, politieke partijen kunnen besluiten om na deelname met een samenvoeging van aanduidingen bij een volgende verkiezing (weer) individueel deel te nemen.

Politieke partijen die bij de voorgaande verkiezing samen één kandidatenlijst hebben ingeleverd, maar bij een volgende verkiezing weer ieder met een eigen kandidatenlijst aan de verkiezing willen deelnemen, worden op één lijn gesteld met politieke partijen die voor de eerste keer aan de verkiezing deelnemen. Zij moeten dus een waarborgsom betalen en ondersteuningsverklaringen inleveren. Ook komen zij dan niet in aanmerking voor een voorkeurnummer en moeten ze voor hun lijstnummer loten met andere nieuwe partijen.

Als een al geregistreerde partij onder een andere naam verder wil gaan, dan kan een schriftelijk wijzigingsverzoek bij de Kiesraad worden ingediend. De beoordeling van dat verzoek vindt op dezelfde wijze plaats als de beoordeling van een registratieverzoek van een aanduiding. Een waarborgsom hoeft dan niet te worden betaald.

De Kiesraad controleert bij de Kamer van Koophandel of het verzoek tot wijziging is ingediend door het daartoe bevoegd bestuur van de politieke partij.

Voor de Tweede Kamerverkiezing is Nederland verdeeld in 20 kieskringen. De verdeling in kieskringen is vastgelegd in een bijlage van de Kieswet.

Het stelsel van kieskringen maakt het politieke partijen mogelijk om in verschillende kieskringen met verschillende kandidatenlijsten uit te komen. Ook kunnen partijen er voor kiezen om niet in alle kieskringen deel te nemen aan de Tweede Kamerverkiezing. Een partij is dus niet verplicht om in alle kieskringen deel te nemen, het staat een partij vrij om te kiezen in welke kieskring of kieskringen een partij wil deelnemen.

Partijen leveren op de dag van kandidaatstelling (9 oktober) hun kandidatenlijsten in, en geven daarbij aan in welke kieskringen ze willen deelnemen. In een openbare zitting besluit de Kiesraad als centraal stembureau op vrijdag 13 oktober over de geldigheid van de ingediende kandidatenlijsten.

De zetels worden toegewezen aan de verschillende kandidatenlijsten op grond van het aantal stemmen. Het totaal aantal uitgebrachte stemmen wordt gedeeld door het aantal zetels. Als het gaat om de Tweede Kamer zijn er 150 zetels. Het totaal aantal uitgebrachte stemmen bij de verkiezing gedeeld door het aantal te verdelen zetels is de kiesdeler. Vervolgens wordt gekeken hoeveel stemmen een lijst heeft behaald. Heeft een lijst meer stemmen behaald dan de kiesdeler, dan krijgt de lijst een zetel toegewezen. Het aantal stemmen op de lijst is leidend, ongeacht of een lijst in alle kieskringen of slechts in één kieskring deelneemt.

Kiezers stemmen in beginsel in hun eigen gemeente. Als een kiezer voor de Tweede Kamerverkiezing in een andere gemeente wil stemmen dan waar hij woont, kan hij bij de eigen gemeente een kiezerspas aanvragen. Met een kiezerspas kan in heel Nederland worden gestemd. Het is daardoor mogelijk dat kiezers in een andere kieskring kunnen stemmen dan de kieskring waarin zij wonen.

Een partij bepaalt zelf hoeveel kandidaten er op de kandidatenlijst worden vermeld. Het minimumaantal kandidaten is één en het maximumaantal is vijftig. Of maximaal tachtig wanneer een lijst bij de vorige verkiezingen meer dan vijftien zetels toegewezen heeft gekregen.

Het kan voorkomen dat een partij bij de verkiezing meer zetels krijgt toegewezen dan dat er kandidaten op de lijst staan vermeld. Dit verschijnsel heet lijstuitputting. Als er sprake is van lijstuitputting bij de vaststelling van de uitslag dan worden de resterende zetels toebedeeld aan de overige partijen. Dit gebeurt volgens het restzetelsysteem van de grootste gemiddelden.