Hertelling en herstemming

Gemeentelijk stembureau

In gemeenten die decentraal tellen, controleert het gemeentelijk stembureau de processen-verbaal van de stembureaus. Als er verschillen zijn in het aantal kiezers dat is toegelaten tot het stembureau en het aantal stembiljetten in de stembus, en er is geen verklaring gegeven voor dit verschil, besluit het gemeentelijk stembureau tot een hertelling. Ook als er optelfouten zijn gemaakt in het proces-verbaal van een stembureau besluit het gemeentelijk stembureau tot een hertelling. Als er na de hertelling een fout in de optelling wordt vastgesteld, wordt dit vastgelegd in een corrigendum. In het corrigendum staan alleen de gegevens die zijn aangepast na de hertelling. Het corrigendum wordt bij het proces-verbaal van het stembureau gevoegd.

In gemeenten die centraal tellen telt het gemeentelijk stembureau alle stembiljetten van alle stembureaus en stelt de totalen per kandidaat en per lijst vast. De uitkomst van deze telling vergelijkt het gemeentelijk stembureau met de uitkomst van de telling op lijstniveau van de stembureaus. Als er verschillen zijn, onderzoekt het gemeentelijk stembureau die en geeft hiervoor een verklaring in het proces-verbaal.

Het aantal toegelaten kiezers hoeft niet opnieuw geteld te worden. Alleen als er een onverklaard verschil is tussen het aantal toegelaten kiezers en het aantal stembiljetten, telt het gemeentelijk stembureau het aantal toegelaten kiezers opnieuw. Blijft het verschil bestaan, dat geeft het gemeentelijk stembureau hiervoor een verklaring in het proces-verbaal. Het gemeentelijk stembureau stelt het gemeentetotaal vast.

Nadat eventuele fouten zijn gecorrigeerd, stelt het gemeentelijk stembureau de uitslag op gemeenteniveau vast. De gemeentelijke tellingen worden op papier en digitaal overgedragen aan het hoofdstembureau.

Centraal stembureau

Het centraal stembureau kan aan een gemeentelijk stembureau vragen om een hertelling uit te voeren. Dit doet het centraal stembureau als er onverklaarde verschillen zijn tussen het aantal kiezers dat is toegelaten tot het stembureau en het aantal stembiljetten in de stembus, en het gemeentelijk stembureau geen hertelling heeft uitgevoerd. Ook kan het centraal stembureau meldingen krijgen over het vermoeden van fouten in een proces-verbaal. In zo’n geval kan het centraal stembureau aan het gemeentelijk stembureau vragen dit te onderzoeken en eventueel te hertellen. Na de hertelling door het gemeentelijk stembureau worden eventuele correcties vastgelegd in een corrigendum. Dit wordt bij het originele proces-verbaal gevoegd. Het centraal stembureau stelt de uitslag vast nadat alle hertellingen zijn uitgevoerd en eventuele correcties zijn doorgevoerd.

De uitslag wordt vastgesteld in een openbare zitting. Als tijdens de zitting bezwaren worden ingebracht, maakt het centraal stembureau hiervan melding in het proces-verbaal. De bezwaren worden tijdens de zitting afgedaan. Alleen als het centraal stembureau op basis van een bezwaar vermoedt dat er een fout is gemaakt die van invloed is op de zetelverdeling, kan het centraal stembureau nogmaals om een hertelling vragen door het gemeentelijk stembureau.

Het centraal stembureau geeft de uitslag op papier en digitaal door aan de Tweede Kamer.

Uitvoering hertelling na besluit centraal stembureau

Een eventuele hertelling vindt niet plaats bij het centraal stembureau, maar bij het gemeentelijk stembureau. Het gemeentelijk stembureau komt in een openbare zitting opnieuw bijeen om te hertellen. Eventuele correcties worden vastgelegd in een corrigendum. Het proces-verbaal, het corrigendum en het digitale tellingsbestand worden aan het centraal stembureau gegeven.

Vertegenwoordigend orgaan

Na de bekendmaking van de uitslag door het centraal stembureau kan ook de Tweede Kamer, in het kader van het geloofsbrievenonderzoek, besluiten tot een hertelling. De hertelling wordt dan uitgevoerd door het gemeentelijk stembureau onder toezicht van de Tweede Kamer. Hiervoor geldt dezelfde procedure als wanneer het centraal stembureau besluit dat er een hertelling moet worden gedaan.

Herstemming

Een hertelling komt nog wel eens voor, maar een herstemming is zeldzaam. Een herstemming voor de Tweede Kamer heeft zich nog nooit voorgedaan. In geval van een herstemming wordt een nieuwe Tweede Kamerverkiezing georganiseerd. Deze herstemming kan beperkt blijven tot een of enkele stembureaus.

De zittende (oude) Tweede Kamer, en dus niet het centraal stembureau, kan een stemming ongeldig verklaren en tot een herstemming besluiten. Dit kan zij doen in het kader van het geloofsbrievenonderzoek. Bijvoorbeeld het ontbreken van een kandidaat op een stembiljet kan reden zijn voor een herstemming.

De uitslag van de Tweede Kamerverkiezing is onherroepelijk als de Kamer de nieuwe leden heeft toegelaten. Er kan in Nederland geen beroep bij een rechter worden ingesteld tegen de vaststelling van de uitslag.

Zie Kieswet art. V 4 en Kieswet art. V 6.