Hertelling en herstemming

Gemeentelijk stembureau

In gemeenten die decentraal tellen, controleert de gemeente de processen-verbaal van de stembureaus. Als er verschillen zijn in het aantal kiezers dat is toegelaten tot het stembureau en het aantal stembiljetten in de stembus, en er is geen verklaring gegeven voor dit verschil, besluit het gemeentelijk stembureau tot een hertelling. Ook als er optelfouten zijn gemaakt in het proces-verbaal van een stembureau besluit het gemeentelijk stembureau tot een hertelling. Als er na de hertelling een fout in de optelling wordt vastgesteld, wordt dit vastgelegd in een corrigendum. In het corrigendum staan alleen de gegevens die zijn aangepast na de hertelling. Het corrigendum wordt bij het proces-verbaal van het stembureau gevoegd.

In gemeenten die centraal tellen telt het gemeentelijk stembureau alle stembiljetten van alle stembureaus, op lijst- en kandidaatsniveau. De uitkomst van deze telling vergelijkt het gemeentelijk stembureau met de uitkomst van de telling op lijstniveau door de stembureaus. Als er verschillen zijn onderzoekt het gemeentelijk stembureau die en geeft hiervoor een verklaring in het proces-verbaal.
Het aantal toegelaten kiezers hoeft niet opnieuw geteld te worden door het gemeentelijk stembureau. Alleen als er een verschil is tussen het aantal toegelaten kiezers en het aantal stembiljetten, waarvoor het stembureau geen verklaring heeft gegeven, telt het gemeentelijk stembureau het aantal toegelaten kiezers opnieuw. Blijft het verschil bestaan dat geeft het gemeentelijk stembureau hiervoor een verklaring in het proces-verbaal. Het gemeentelijk stembureau stelt het gemeentetotaal vast.

Nadat eventuele fouten zijn gecorrigeerd stelt het gemeentelijk stembureau de uitslag op gemeenteniveau vast. Bij een verkiezing met één kieskring geeft het gemeentelijk stembureau de uitslag op papier en digitaal aan het centraal stembureau. Bij een verkiezing met meerdere kieskringen geeft het gemeentelijk stembureau de uitslag op papier en digitaal aan het hoofdstembureau.

Centraal stembureau

Het centraal stembureau kan een gemeente vragen om een hertelling uit te voeren. Dit doet het centraal stembureau als er onverklaarde verschillen zijn tussen het aantal kiezers dat is toegelaten tot het stembureau en het aantal stembiljetten in de stembus, en het gemeentelijk stembureau geen hertelling heeft uitgevoerd. Ook kan het centraal stembureau meldingen krijgen over het vermoeden van fouten in een proces-verbaal. Dan vraagt het centraal stembureau aan het gemeentelijk stembureau dit te onderzoeken en eventueel een hertelling uit te voeren. Na de hertelling door het gemeentelijk stembureau worden eventuele correcties vastgelegd in een corrigendum. Dit wordt bij het originele proces-verbaal gevoegd. Het centraal stembureau stelt de uitslag vast nadat alle hertellingen zijn uitgevoerd en eventuele correcties zijn doorgevoerd. De uitslag wordt vastgesteld in een openbare zitting.

Het centraal stembureau kan ook in de openbare zitting waarin het de officiële verkiezingsuitslag bekendmaakt, besluiten tot een hertelling. Dit is alleen mogelijk als er een ernstig vermoeden bestaat dat door een of meer stembureaus fouten zijn gemaakt die van invloed kunnen zijn op de zetelverdeling. Een hertelling kan voor één, meerdere of zelfs alle stembureaus binnen de provincie plaatsvinden.

Uitvoering hertelling na besluit centraal stembureau

Een eventuele hertelling vindt niet plaats bij het centraal stembureau, maar bij het gemeentelijk stembureau. Het gemeentelijk stembureau maakt een proces-verbaal op van de zitting waarin de hertelling plaatsvindt. Eventuele correcties worden vastgelegd in een corrigendum. Het proces-verbaal, het corrigendum en het digitale tellingsbestand worden aan het centraal stembureau gegeven.

Vertegenwoordigend orgaan

Het gehele zittende algemeen bestuur  van een waterschap kan bij vermoedens van fouten ook besluiten tot een hertelling. De hertelling wordt dan uitgevoerd door het gemeentelijk stembureau onder toezicht van het vertegenwoordigend orgaan. Hiervoor geldt dezelfde procedure als wanneer het centraal stembureau besluit dat er een hertelling moet worden gedaan.

Herstemming

Een herstemming is zeldzaam. In geval van een herstemming wordt namelijk een nieuwe verkiezing georganiseerd. Deze herstemming kan beperkt blijven tot één of enkele stembureaus. Alleen het gehele algemeen bestuur kan een stemming ongeldig verklaren en tot een herstemming besluiten. Dit kunnen ze doen in het kader van het geloofsbrievenonderzoek. Zie Kieswet art. V 4 en art. V 6. Het ontbreken van een kandidaat op een stembiljet kan een reden zijn voor een herstemming.

Onherroepelijke uitslag

De verkiezingsuitslag is onherroepelijk nadat het gehele zittende algemeen bestuur (inclusief geborgde categorieën in het bestuur) de nieuwe leden heeft toegelaten. Er kan in Nederland geen beroep bij een rechter worden ingesteld tegen de vaststelling van de uitslag.